ترمز دستی چیست و چه وظیفه‌ای دارد

ترمز دستی که به ترمز پارک نیز معروف است برای ثابت نگه‌داشتن خودروی متوقف شده به کار می‌رود. در این حالت موتور خودرو ممکن است خاموش یا روشن باشد. نکته‌ مهم این است که راننده، خودرو را در موقعیتی قرار داده که قادر به حرکت نیست پس باید از سکون لازم برخوردار باشد. ترمز دستی همچنین باید قادر باشد خودرو را حتی در شیبی با زاویه‌ی ۳۰ درجه ساکن نگه دارد.

ترمز دستی یکی از ضروری‌ترین سیستم‌های فنی خودرو است که سلامت و عملکرد بی‌نقص آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سیستم که تضمین کننده‌ ایمنی اتومبیل، راننده و سرنشینانش است به شکل اهرم، دکمه یا پدال در داخل کابین و جایی نزدیک و در دسترس راننده تعبیه می‌شود. معمولا مدل اهرمی آن کنار دست راننده و نزدیک به کنسول وسط و پشت اهرم دنده، مدل دکمه‌ای جایی نزدیک به فرمان یا کنار اهرم دنده و مدل پدالی نزدیک به پای راننده و در فاصله‌ ۲۰ تا ۱۵ سانتی‌متری پدال ترمز قرار دارد. البته مدل‌های اهرمی گاهی بین صندلی راننده و شاگرد در خودرو قرار می‌گیرند. مدل اهرمی همچنین رایج‌ترین نوع ترمز دستی است که تقریبا تمام راننده‌ها با آن آشنایی دارند و مدل‌های دکمه‌ای و پدالی تقریبا جدید‌تر و ناآشناتر هستند. می‌توان از ترمز دستی برای مواقعی که ترمز پدالی خودرو عمل نمی‌کند مخصوص در سرعت‌های پایین برای متوقف کردن خودرو استفاده کرد، هرچند سرعت عمل و ایستایی لازم را ندارد.

استفاده از ترمز دستی برقی از اوایل قرن ۲۱ رواج پیدا کرد به گونه‌ای که در مدل ۲۰۰۴ آئودی ۸A  از ترمز دستی برقی استفاده شده بود که آئودی تا سال ۲۰۰۹ تمام محصولات خود را به این سیستم مجهز کرد. پس از آن شرکت‌های بزرگ خودروسازی مانند میتسوبیشی و ….. نیز از ترمز دستی برقی در خودروهای تولید شده استفاده کردند.

پیشرفت تکنولوژی شکل بسیاری از خودروها را تغییر داد. خودروهای مدرن دیگر شکل و ساختار داخلی خودروهای قدیمی را ندارند. ترمز دستی هر کسی را به یاد یک اهرم می‌اندازد که همیشه کنار دست راننده قرار داشت اما حالا این سیستم از خودرو تغییر شکل یافته و به شکل یک دکمه در آمده است. ترمز دستی الکترونیکی Electric parking brake  که به اختصار EPB نیز نامیده می‌شود از اوایل قرن ۲۱ توسط خودروسازان مطرح مورد استفاده قرار گرفت و ترمز دستی مکانیکی جای خود را به ترمز دستی الکترونیکی داد.

انواع ترمز دستی

1_ ترمز دستی مکانیکی

عملکرد ترمز دستی مکانیکی به این شکل است که یک کابل اهرم آن را به چرخ‌های عقب خودرو متصل می‌کند و با کشیدن ترمز دستی، لنت ترمز چرخ‌های عقب درگیر می‌شود و از حرکت خودرو جلوگیری می‌کند. 

این ترمز دستی مکانیکی نیاز به نیروی راننده دارد و به عبارتی نیروی مورد نیاز خود را از دست راننده می‌گیرد تا وارد عمل شود.



2_ ترمز دستی الکترونیکی 

به طور کلی دو نوع ترمز دستی الکترونیکی در خودروها وجود دارد. در نوع اول ترمز چرخ‌های عقب با یک کابل فعال می‌شود و حرکت خودرو را متوقف می‌کند. این ترمز دستی نیروی خود را از یک موتور برقی می‌گیرد و کار دست راننده را انجام می‌دهد. ولی در نوع دوم که در خودروهای میتسوبیشی اوتلندر و اتلندر PHEVنیز وجود دارد موتور الکتریکی ترمز دستی در کالیپر ترمز چرخ عقب جاسازی شده است.

 در این سیستم هیچ گونه کابلی وجود ندارد و ترمزدستی فقط به واسطه نیروی الکتریکی فعال می‌گردد، در صورت فشردن دکمه و فعال شدن ترمزدستی، چراغ نمایشگر روی دکمه فعال سازی روشن شده و صدای هشدار نیز شنیده می‌شود. لازم به ذکر است این سیستم توسط همان دکمه نیز غیر فعال می‌شود. البته در اغلب خودروها، بعد از قرارگیری دنده در حالت D (حرکت) فشردن پدال گاز در صورتی که کمربند ایمنی راننده بسته باشد، ترمزدستی به صورت اتوماتیک غیرفعال می‌شود.

انواع ترمز دستی الکترونیکی در خودروهای Outlander

کاملاٌ اتوماتیک

دستی

حالت ترمز دستی برقی کاملاً اتوماتیک

در این سیستم، ترمز دستی الکترونیکی پس از توقف خودرو و خاموش شدن موتور به صورت خودکار ترمز چرخ‌های عقب خودرو را فعال می‌کند. فعال شدن ترمز دستی با روشن شدن علامت که نشان دهنده سیستم ترمز است روی صفحه کیلومتر به راننده نشان داده می‌شود. زمانی که خودرو روشن می‌شود و کمربند ایمنی راننده بسته می شود و دنده روی حالت (D) حرکت قرار می‌گیرد، این ترمز به صورت اتوماتیک فعال شده و چرخ‌های عقب را آزاد می‌کند.

حالت دستی ترمز دستی برقی چگونه کار می‌کنند؟

در این سیستم می‌توان با غیر فعال کردن حالت اتوماتیک، ترمز را به صورت دستی فعال یا غیر فعال کرد. برای این کار می‌توان با بالا کشیدن و یا فشردن کلید دو طرفه که با نشان و حرف (P)  مشخص شده آن را فعال یا غیر فعال کرد. برای غیر فعال کردن سیستم خودکار باید کلید را کمی به سمت پایین فشار دهید علامت  پشت آمپر خاموشو چراغ قرمز رنگ روی کلید خاموش می شود . برای فعال سازی کلید را کمی به سمت بالا حرکت دهید علامت               

پشت آمپر و چراغ قرمز رنگ روی دکمه روشن می شود و سیستم ترمز دستی فعال می گردد. 

معایب :

 بالا بودن هزینه‌ تمام شده‌ تولید.

 گران بودن قطعات.

 تعمیر سخت و پرهزینه.

 پیچیدگی موتورهای برقی و در نتیجه تعمیرات سخت آن.

مزایا :

 کاهش وزن خودرو.

 کاهش استهلاک لنت‌ها.

 کاهش فضای اشغالی کابین توسط اهرم ترمز دستی و افزایش فضای مفید کابین.

 عدم نیاز به نیروی بالای انسانی و تامین آسایش بیشتر برای راننده.

 عدم نیاز به دقت در نحوه‌ فعال‌سازی اهرم توسط راننده.

 غیر فعال شدن خودکار در مدل‌های تمام اتوماتیک و عدم نیاز به دقت در غیرفعال‌سازی آن هنگام شروع حرکت.

 قدرت بیشتر و عمر مفید بالاتر قطعات.

 فعالیت و عملکرد بهتر در سربالایی‌های تند در خودروهای دنده اتوماتیک.

آنالیز وضعیت خودرو توسط ECU و فعال کردن ترمز دستی الکترونیکی خودکار در صورت نیاز، مانند مواقعی که خودرو در سراشیبی قرار دارد.

ایمنی بالای ترمز دستی الکترونیکی یکی از مزیت‌هایی بود که این سیستم را در بین افراد محبوب کرد. ترمز دستی مکانیکی در گذر زمان به سرویس نیاز دارد و به خوبی عمل نمی‌کند. سیستم ترمز دستی برقی به شکلی طراحی شده است که وضعیت چرخ‌ها در هر لحظه توسط کامپیوتر خودرو مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که چرخ‌ها در مسیر شیب دار قرار داشته باشند، کامپیوتر خودرو نیروی بیشتری را به سمت چرخ‌های عقب خودرو می‌رساند تا مانع از حرکت آن شود. یکی دیگر از دلایل محبوبیت و برتری ترمز دستی برقی امکان فعال شدن آن تنها توسط راننده است یعنی راننده باید پدال ترمز را نگه دارد تا این سیستم چرخ‌های خودرو را آزاد کند اما ترمز دستی مکانیکی را هر فردی می‌تواند آزاد کند که سبب حادثه می‌شود. ترمزهای دستی برقی بسیار هوشمندتر از ترمزهای مکانیکی کار می‌کنند و این می‌تواند جلوی بسیار از حوادث را بگیرد.