گفتیم که استپر موتور (idle control valve) که معمولا به آن سوپاپ کنترل هوا در دور آرام هم گفته میشود ، وظیفه کنترل دور آرام موتور را برعهده دارد. شکل و مدل استپر موتور در بیشتر خودروها یکسان است.
بیشتر استپرها به‌شکل موتور یا دریچه موتوردار هستند که روی منیفولد (چندراهه) ورودی خودرو نصب می‌شوند. استپر با «ماژول کنترل موتور» تنظیم میشود و دور آرام موتور را با توجه به پارامترهایی مانند دمای موتور و بار سیستم الکتریکی تنظیم می‌کند.
استپر موتور یکی از قطعات اساسی مربوط به سیستم تولید گشتاور (موتور) بوده و بیشتر خودروها مجهز به این قطعه هستند. این قطعه تحت فرمان یونیت موتور است و با دریافت دستور از آن عمل می کند؛ یونیت موتور نیز با توجه به اطلاعاتی که از سنسورهای دیگر دریافت می کند، به استپرموتور فرمان می دهد. به عبارتی دیگر استپر موتور یک عملگر است.
عملکرد این قطعه موجب می شود تا میزان هوای ورودی به موتور در دور آرام تنظیم گردد ؛ منظور از دور آرام زمانی است که پدال گاز توسط راننده فشرده نمی شود . عدم فشرده شدن پدال گاز می تواند در زمان استارت زدن خودرو ، در زمان گرم شدن خودرو ، هنگامیکه خودرو در وضعیت پشت چراغ قرمز و یا در ترافیک شدید قرار گرفته و یا در فاصله زمانی بین تعویض دنده اتفاق بیافتد. اگر استپر موتور وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، علاوه بر اینکه ممکن است خودرو در حالات فوق خاموش شود ممکن است موجب بروز حادثه نیز شود .
دلایل خرابی استپر زیاد نیستند. ممکن است انژکتورهای سوخت کثیف باشند، رسوبات یا کربن روی آن تجمع کرده باشد، فیلترهای هوا مسدود شده یا شمع‌ها معیوب باشند. بااین‌حال رایج‌ترین دلیل خرابی استپر ماشین آلودگی آن به‌دلیل تجمع رسوبات و کربن است.
همان‌طور که گفته شد، این قطعه روی دریچه گاز نصب و توسط کامپیوتر خودرو یا همان ECU کنترل میشود. استپر با حرکت رو به جلو و عقب، مقدار ورودی هوا را کنترل می‌کند که این حرکت، به‌واسطه 4 ترانزیستور کنترل میشود.
ECU با دریافت دمای موتور و سایر شرایط خودرو، فرمان لازم را به ترانزیستورها ارسال می‌کند و در نتیجه، دریچه استپر باز و بسته میشود. درواقع، با افزایش دمای موتور، دریچه آن باز میشود و پس از آن‌که دمای موتور کاهش یافت و به‌حد نرمال رسید، مجددا دریچه بسته میشود. همچنین اگر پدال گاز فشرده نباشد، به‌علت نیاز موتور به هوا، دریچه باز میشود تا هوای موردنیاز موتور تامین شود.
وظایف استپر موتور
همان‌طور که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد، مهم‌ترین وظیفه این قطعه، روشن‌نگه‌داشتن خودرو در دورهای آرام است؛ اما استپر، وظایف دیگری نیز بر عهده دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت .
ازجمله وظایف استپر موتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- استپر در زمان سردبودن موتور، نقش ساسات را ایفا می‌کند؛ یعنی هنگامی که موتور سرد است، با تنظیم سوزن، خودرو با اولین استارت روشن میشود.
- این قطعه، دور موتور را در زمان گرفتن بار اضافی تنظیم می‌کند؛ به‌عنوان مثال، هنگامی که در هوای گرم کولر خودرو را روشن می‌کنید، عملا در حال تحمیل بار اضافی به موتور هستید؛ در این زمان، باید دور موتور افزایش یابد تا پاسخ‌گوی این بار اضافی باشد که این امر، بر عهده استپر است.
- یکی دیگر از وظایف استوپر ، تنظیم سوخت و هوا در دور پایین است. منظور از دورهای پایین در خودرو، معمولا بین 900 تا 1100 دور در دقیقه است. زمانی‌که خودرو در حال پارک است و موتور خودرو به صورت درجا و نرمال کار می‌کند، تنظیم سوخت و هوای ورودی توسط استپر انجام میشود.
- در زمان تعویض دنده‌ها ، این قطعه سرعت خودرو را تنظیم می‌کند. وقتی که راننده هنگام تعویض دنده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، استپر با جلوگیری از بسته‌شدن سریع مسیر هوا، سرعت را تنظیم می‌کند. شایان ذکر است که این موضوع در مواقعی نیز که راننده پای خود را به‌صورت ناگهانی از روی پدال ترمز بردارد، رخ می‌دهد.
هنگامی که استپر خراب میشود، می‌تواند مشکلات خاصی را در خودرو ایجاد کند. در برخی موارد حتی ممکن است آسیبی به موتور بزند که قابل‌اصلاح نباشد. برای عیب‌یابی استپر موتور می‌توانید به علائمی که نشان می‌دهند استپر خراب شده است دقت کنید. این نشانه‌ها عبارت‌اند از :
۱. دور آرام نامنظم
یکی از رایج‌ترین علائم خرابی استپر خودرو، دور آرام نامنظم است. استپر برای تنظیم و حفظ دور موتور در سرعت ثابت برنامه‌ریزی شده است. اگر استپر خراب شود یا از کار بیفتد، وقتی موتور در جا کار می‌کند، سرعت دورآرام به‌طور غیرعادی بالا پایین می‌کند. در برخی موارد ممکن است به‌شکل متناوب باشد؛ یعنی سریع بالا می‌رود و به یکباره افت می‌کند و همین روند در فواصل معین تکرار میشود.
۲. روشن‌شدن چراغ چک موتور
یکی دیگر از نشانه‌های خرابی احتمالی استپر، روشن‌شدن چراغ چک موتور است. اگر ماژول کنترل موتور مشکلی را در استپر تشخیص دهد، چراغ چک موتور را روشن می‌کند تا به راننده اطلاع دهد که مشکلی به وجود آمده است. ازآنجاکه مشکلات زیادی در خودرو وجود دارند که باعث می‌شوند چراغ چک روشن شود، برای یافتن دلیل اصلی باید اسکن رایانه و بررسی کد مربوطه انجام شود. اگر اسکنر کد P0505 را نشان دهد یعنی مشکل از استپر است.
۳. خاموش‌شدن خودبه‌خودی موتور
یکی دیگر از علائم خرابی استپر موتور که جدی‌ترین نشانه آن به شمار می‌رود خاموش‌شدن موتور است. این زمانی است که خرابی استپر به آخرین مرحله رسیده است و خودرو در حالت در جا هوای کافی به دست نمی‌آورد. به همین دلیل وقتی موتور در جا کار می‌کند خاموش میشود. در برخی موارد حتی ممکن است در جا کار نکند و به‌محض روشن‌شدن متوقف شود.
۴. دور آرام ناهنجار و سخت
وقتی استپر موتور سالم است، ماشین باید هنگام در جا کار کردن کاملا نرم و روان کار کند. خرابی استپر باعث میشود موتور در حالت دور آرام خشن و سخت کار کند و لرزش‌های شدید داشته باشد. دلیلش این است که در حالت در جا به موتور هوای کمتری می‌رسد و در نتیجه ماشین با تکان‌های شدید واکنش نشان می‌دهد.
۵. خاموش‌شدن موتور در هنگام بار اضافی
گفتیم اگر موتور خودبه‌خود در هنگام در جا کار کردن خاموش شود مشکل از استپر است. اما گاهی هم ممکن است موتور در هنگامی که بار روی آن افزایش می‌یابد خاموش میشود. برای مثال، اگر استپر موتور خراب باشد و شما بخاری یا کولر را روشن کنید، بلافاصله موتور از کار می‌افتد. در این حالت حس می‌کنید فرمان ماشین دارد به یک سمت کشیده میشود. این هم یکی دیگر از علائم خرابی استپر است.
رفع مشکل استپر موتور
درست است که گاهی می‌توان با استپر خراب هم رانندگی کرد، اما این کار فقط باعث آسیب‌دیدن بیشتر اجزای موتور میشود و هزینه بیشتری روی دستتان می‌گذارد. شاید برخی افراد به شما بگویند: «نذار ماشین در جا کار کنه. مشکلی پیش نمی‌یاد و لازم هم نیست استپر رو عوض کنی». خودتان فکر کنید آیا می‌توانید اجازه ندهید ماشین در جا کار کند؟ روزهای سرد که باید ماشین بعد از استارت خوردن کمی گرم شود چه می‌کنید؟ آیا می‌توانید پشت چراغ‌قرمز ماشین را خاموش کنید؟ آیا اگر پلیس در برابر شما ایست بدهد و لازم باشد مدتی کوتاه توقف کنید تا راه باز شود، ماشین را خاموش می‌کنید؟ اینها همه مواردی هستند که خواه‌ناخواه مجبورید گاهی اجازه دهید ماشین در جا کار کند.
رفع خرابی استپر معمولا هزینه چندانی ندارد. گاهی با یک تمیزکردن ساده مشکل آن برطرف میشود. حتی اگر کامل خراب شده باشد و مجبور باشید آن را تعویض کنید، هزینه‌اش مسلما به اندازه هزینه آسیب‌هایی که بعدها به‌دلیل بی‌توجهی شما به موتور وارد شده است نخواهد بود.
شستن استپر موتور
برخی از علائمی که در بالا عنوان شد، به دلیل کثیفی قطعه استپر رخ می‌دهد که بدون مراجعه به مکانیکی می‌توانید آن را تمیز کنید. در ادامه، نحوه شستن استپر موتور را ذکر خواهیم کرد :
- خودرو را خاموش کنید و اجازه دهید که موتور به اندازه کافی خنک شود.
- محل استپر را شناسایی کنید. برای این کار، از راهنمای خودرو کمک بگیرید.
- پیچ‌های مربوطه را باز کنید و سیم‌ها و سایر اتصالات را از موتور جدا سازید.
- قطعه استپر را به‌دقت بشویید. برای این کار، می‌توانید از گازوئیل یا اسپری انژکتور استفاده کنید.
- آن را با استفاده از هوای فشرده خشک کنید.
- دریچه استپر را چک و از بازوبسته‌شدن آن اطمینان حاصل کنید.
- آن را به محل خود بازگردانید، اتصالات سیم‌ها را برقرار کنید و پیچ‌ها را ببندید.
کلام آخر
همه قطعاتی که در خودرو وجود دارند، مخصوصا اجزایی که با موتور در ارتباط هستند، باید سالم باشند و درست کار کنند تا کل مجموعه سالم بماند. موتور خودرو بسیار مهم است و نادیده‌گرفتن خرابیِ قطعه‌ای هرچند ساده مانند استپر موتور می‌تواند به آن آسیب‌های جدی وارد کند. گاهی با تمیزکردن این قطعه یا تعویض آن با هزینه‌ای کم، می‌توانید از هزینه‌های بیشتر در آینده جلوگیری کنید.
با ما در الومیتسوبیشی همراه بمانید .
برگرفته از سایت https://renault-iran.com/ و https://karnameh.com/ و https://www.hamrah-mechanic.com/
دیدگاه خود را بنویسید