شمع چیست؟
شمع یا Spark Plug در پیشرانه های درون سوز بنزینی وسیله ای است که به منظور وقوع انفجار حتمی ترکیب سوخت و هوا، به هنگام کمپرس شدن این ترکیب، اقدام به جرقه زدن می کند. عدم جرقه به موقع یا درست شمع می تواند عدم پایداری کارکرد و عدم صحت عملکرد پیشرانه را به همراه داشته باشد که نتیجه آن افت شدید توان پیشرانه و کندی خودرو است.
علائم خرابی شمع
خرابی شمع ها علائم مختلفی دارد که هریک وابسته به موردی خاص و تحت شرایطی مشخص بروز می کند. در یاد داشته باشید، شمع ها بر اساس دما عملکرد هریک متناسب با یک پیشرانه به خصوص انتخاب می شوند. هر چند در ایران حتی حرفه ای ترین مکانیک ها نیز هیچ چیزی در رابطه با “دمای شمع” نشنیده اند اما انتخاب شمع استاندارد و متناسب با دمای کارکرد موتور مورد نظر ارتباط مستقیمی با صحت و سلامت کارکرد پیشرانه دارد. معمولا به هنگام بروز ایراد در شمع ها پیشرانه به سختی استارت می خورد. مخصوصا اگر سایر دشواری های محیطی چون هوای بسیار سرد نیز گریبان پیشرانه را بگیرد. ممکن است پیشرانه در حالت خلاص به خوبی دور بگیرد و لرزه نداشته باشد، اما صدای اگزوز با عطسه های خفیف همراه است و زمانی که خودرو در حرکت است شتابگیری کند شده و صدای عطسه اگزوز زیاد می شود. این حالت در خودروهای مدرن تر امروزی با روشن شدن چراغ چک همراه خواهد بود. این علائم نشان دهنده عدم جرقه صحیح یک یا چند شمع است. هرچه تعداد سیلندرها بیشتر باشد، خاموش شدن یا از کار افتادن یک شمع تاثیر کمتری در عملکرد پیشرانه مورد نظر خواهد گذاشت. به عنوان مثال در یک پیشرانه ۲ سیلندر، از کار افتادن یک شمع موجوب خاموشی پیشرانه می شود. اما در یک پیشرانه ۴ سیلندر با لرزه و افت شدید توان همراه خواهد بود. اما در پیشرانه های ۶ و ۸ سیلندر و به بالا شاید حتی نتوان به سادگی به از کار افتادگی یکی از شمع ها پی برد.

رسیدگی های مورد نیاز
۱-شمع قطعه ای است که بهتر است عملکرد آن هر ۲۰ هزار کیلومتر یا حداقل سالی ۲ بار چک شود و سلامتش مورد بررسی قرار بگیرد. یکی از رایج ترین ایرادها از دست رفتن فیلر استاندارد بین کانتکت های شمع است که باید با هر بار باز کردن مجدد فیلر شوند. شمع سالم در پیشرانه سالم باید خشک و عاری از دوده و رسوب باشد.
۲-پس از کارواش رفتن و موتورشویی یا برخورد هرگونه مایعات با خود پیشرانه بهتر است از خیس ماندن پیشرانه و حفره های آن مخصوصا حفره هایی که شمع در آن بسته می شود اطمینان حاصل کنید. وجود آب در این ناحیه می تواند موجب برق دزدی یا عدم جرقه صحیح شمع شود. استفاده از باد فشار قوی برای خشک کردن حفره های پیشرانه از آب بهترین روش است.

۳-هر از گاهی هر دو سر وایرها و نحوه اتصال آن ها را به خوبی چک کنید چرا که گذر از دست اندازها و لرزش های مداوم پیشرانه و یا برخورد ناخواسته دست با وایر ها می تواند موجب شل شدن آن ها و عدم انتقال صحیح جریان الکتریکی شود. بهتر است بخش فلزی وایرها را با سنباده ار رسوب پاک و با انبردست کمی محکم کنید.

۴-کویل ها وظیفه تامین برق ولتاژ بالا مورد نیاز برای جرقه شمع ها را بر عهده دارند. ضعف این واحد و ضعیف شدن یا سوخت آن جرقه های ضعیف شمع را به همراه دارد و می تواند مستقیما موجب بد کار کردن یا از کار افتادگی پیشرانه شود. تعویض کویل نیم سوز شده تنها راه حل است.

۵-دوده زدن شمع ها بر اثر احتراق نامناسب یا روغن سوزی می تواند باعث ایجاد رسوب بر کانتکت های مثبت و منفی شمع شده و عدم جرقه با کیفیت را باعث شود که گاهی با عطسه و انفجار شدید اگزوز همراه است. نظافت و سمباده زدن کنتاکت های شمع روشی موقتی است. استفاده از شمع با دما بالاتر یا تقویت سیستم جرقه می تواند موثرتر واقع شود اما در نهایت باید مشکل روغن سوزی پیشرانه را رفع کنید.